Erroldako datuei begiratzea besterik ez dugu Bilboko biztanleria apurka-apurka euskaldunagoa dela ziurtatzeko; 2016ko erroldan, 97.000 elebidun baino gehiago zeuden eta 67.000, ia-euskaldun gehiago.

Euskaldun kopururik handiena 25 urtetik beherakoen artean dugu, neurri handi batean hezkuntza sistemari esker; euretariko asko umeak dira gaur egun, baina bihar-etzi gizarte-eremu guztietara barreiatu eta euskaraz bizitzeko aukera galdu nahi ez duten helduak izango dira. Bai horiei begira, bai euskalduntze prozesuan murgilduta dauden hainbat herritarrei begira, Euskara eta Hezkuntza Sailak, bere sorreratik, oraindik euskaldunak ez diren gizarte-eremuak gero eta euskaldunagoak izan daitezen lanean dihardu, hizkuntzaren normalizaziora irizteko asmoz.

Lan horretan erabilitako baliabide nagusiak hauek dira:

• sailak berak sortutako egitasmoak, kanpainak eta jarduera puntualak

• Bilboko Udalak euskarazko jardueretarako euskara eta kultura elkarteei eman dizkien diru-laguntzak.

Gaur egun, Bilboko Udalak Eusko Jaurlaritzako Euskararen Aholku Batzordeak bultzatutako Euskara Sustatzeko Ekintza Planari (ESEP) jarraitzen dio, plan estrategiko hori baita euskararen normalizazioa gizartearen esparru guztietara zabaltzeko neurriak biltzen dituen tresna nagusia. Euskal gizarteari bere osotasunean dagokio euskara erabiltzeko aukerak eta guneak bermatu, zaindu eta sustatzea, eta herri administrazioek zeregin horretan lagundu behar diote, Euskararen Erabilera Normalizatzeko Oinarrizko Legearen 5. artikuluak dioena gauzatze bidean jartzeko: “Euskal Herriko herritar guztiek dute hizkuntza ofizialak jakiteko eta erabiltzeko eskubidea, bai ahoz eta bai idatziz”. Euskararen erabilera sendotu eta zabaltzea gizarte egiatan elebidun bateranzko urrats ezinbestekoa da.

Euskara Sustatzeko Ekintza Plana Bilbon (2014-2017)

Bilboko Udaleko Gobernu Batzordeak 2014ko otsailaren 12an onartu zuen Euskara Sustatzeko Ekintza Plana Bilbon (2014-2017). Plan horrek Bilboko Udalari aukera eman dio udalerri mailan euskararen erabileraren normalizazioaren alde lan egiteko. Horretarako, planaren helburuak betetzeko aurreikusitako ekintza guztiak planifikatzeko esparrua sortu zuen, eta esparru horretan kokatu dira Euskara Zuzendariordetzak urtero garatzen dituen egitasmoak.

Hauek dira planaren helburuak:

1.- Hizkuntzaren jabekuntza eta transmisio normala eta zuzena bermatzea.

2.- Euskararen erabilera bermatuko dituen gune errealak sortzea.

3.- Hizkuntzaren kalitatea zaintzea.

Hiru helburu horiek betetzeko, derrigorrean, Bilboko gizartearen bizimoduaren esparru batzuetan eragingo da, bai eta udalarenean ere. Izan ere, euskararen erabilera normalizatzeko jardueretarako Euskara eta Hezkuntza Sailak bere jarduerak, alde batetik, udalerriari begira, kanpora begira, antolatu ditu, eta bestetik, udal barruko lan arloari begira. Eta Euskararen Sustatzeko Ekintza Planean ezarritako hiru helburu estrategikoekin bat egin du.

1.- Euskararen jabekuntza; Euskararen jabekuntza edo eskuratze-prozesuan hiru esparru bereiz daitezke: familia bidezko transmisioa, alde batetik, euskarazko irakaskuntza, bestetik, eta helduen euskalduntzea edota euskalduntze-alfabetatzea, azkenik. Euskara lehen hizkuntza modura belaunez belaun transmititzen da, baina prozesu horretan eskolak ere zeresan handia du. Horrezaz gain, eskolak euskara bigarren hizkuntza gisa transmititzen du, helduen euskalduntzeak bezala.

2.- Euskararen erabilera: Euskararen erabileran gehien eragiten duten faktoreak honako hauek dira: hiztunen kopurua, hiztunek euskaraz egiteko duten gaitasuna edo erraztasuna eta aukerak, inguruan harreman sare euskalduna izatea, hots, familian, lagunartean, auzoan, kalean, sarean eta esparru formalagoetan solaskide euskaldunak izatea, eta, azkenik, hizkuntzen arteko oreka eta berdinkidetasun soziala helburu duen kontsentsuak elikatzen duen hizkuntzarekiko atxikimendua.

Beste maila batean bada ere, eragina du, eta ez nolanahikoa, hizkuntzaren bizitasunaz, indarraz edo adierazkortasunaz dugun pertzepzioak; azken batean, hizkuntzak duen egiazko balio funtzional eta sinbolikoaz dugun usteak.

3.- Euskararen elikadura; Hizkuntza eroso eta erraz hitz egin eta erabiliko bada, elikatu egin behar da, euskarazko edukien bidez eta horiek sortzen dituzten euskal eragileen bidez (hedabideak, argitaletxeak, ikastetxeak, zientzia-eragileak, etab.). Euskal hiztunak euskaraz behar ditu ereduak eta edukiak, bere hizkuntza jarduna aberasteko.

Euskararen erabilerak bi arlo nagusi ditu: bata sorkuntza eta bestea kontsumoa. Beraz, lehenik eta behin, euskarazko kalitatezko sorkuntza sustatu eta babestu behar da eta, horrekin batera, euskarazko kontsumoa indartu behar da ikuspegi askatzaile batetik euskal kulturaren industriarekiko, ekoizleekiko eta sortzaileekiko.

Euskara Sustatzeko Ekintza Plana Bilbon (2014-2017) planaren iraunaldia amaitu da. Hala ere, Euskara eta Hezkuntza Sailak erabaki du planaren iraunaldia 2022ko abendura arte luzatzea, hartutako neurriekin eta egindako ekintzekin lortutako emaitzak baloratu ahal izateko, eta horren ondoren euskararen erabilera handitzeko eremu eragingarrienetan (familian, eskolan, aisialdian, lanean…) lanean jarraitzeko plan berria sortu. Bilboko Udaleko Gobernu Batzordeak 2019ko uztailaren 10ean onartu zuen Bilboko Udaleko Euskara Sustatzeko Ekintza Plana (ESEP) 2022ko abendura arte luzatzea.

Alor honetan Euskara Zuzendariordetzaren zereginak honako hauek dira:

• Euskararen erabilera normalizatzeko plana gauzatzea
• Itzulpen zerbitzua ematea
• Hizkuntza aholkularitza zerbitzua ematea
• Kexak edo iradokizunak jaso eta bideratzea

Euskararen erabilera normalizatzeko plana

Euskararen legea, herritarren hizkuntza-eskubideak aitortu eta herri-aginteek hizkuntzaren alorrean zituzten betebeharrak ezarri ziren. Legean agindutakoa betetzera etorri ziren zenbait dekretu eta horien artean  86/1997 Dekretua zeinek Euskararen Erabilera Normalizatzeko Plana onartu beharra ezarri zien euskal herri-administrazio guztiei.
Bilboko Udalak 1999. urtean onartu zuen lehenengo Erabilera Plana; hala ere, ordurako hainbat urrats emanda zituen.

Plangintzaldiak

I. Plangintzaldiaren helburua izan zen Administrazioko langileak arian-arian gaitzea, bi hizkuntza ofizialetako edozeinetan jarduteko; honetan egin ziren ahaleginik handienak: hizkuntza-eskakizunak eta derrigortasun-datak esleitzen, langileak euskalduntzen eta alfabetatzen, eta abar.

II. plangintzaldia (1999-2002), langileak euskalduntzeaz eta alfabetatzeaz gain, euskararen erabilera planen presentzia orokortzeko apustua egin zen. 86/1997 Dekretuak euskararen erabilera normalizatzeko plana onartu beharra ekarri zien euskal herri-administrazio guztiei: hizkuntza-plangintza abian zen.

III. plangintzaldia (2003-2007), langileak euskalduntzen jarraitzeko neurriak ahaztu barik, oinarri teoriko sendoak jarri ziren euskararen erabilerak gora egin zezan Administrazioan: administrazio-atalak eta lehentasunak definitu ziren, AEBEMET metodologia, hizkuntza normalizatzeko neurriak… Bilboko Udalean 1999an onartutako planeko neurriek indarrean jarraitzea erabaki zen.

IV. plangintzaldiak (2008-2012) aldaketa handia ekarri zuen: planifikazio zehatz bat jarri zen martxan, euskara ere ohiko lan-hizkuntza bihurtzeko, gaztelaniaren parean jarrita, bi hizkuntzen berdintasuna sustatuz horrela. Plangintzaldi hartan finkatu ziren azterketa komunikatiboak, berariazko hizkuntza-prestakuntzaren garrantzia, kudeaketarako antolakuntza-egiturak… hori guzti hori, bi hizkuntza ofizialak maila berean erabiltzeko bermatzeari begira.

V. plangintzaldia (2013-2017) etorri zen gero, eta argi eta garbi ezarri zuen helmuga: euskara ere administrazioetako jarduneko ohiko lan-hizkuntza izatea. Datuek erakusten dutenez, administrazioek neurri handi batean bermatzen dituzte herritarrekiko euskarazko komunikazioak; era berean, prestatuta daude, gehiago edo gutxiago, euskaraz lan egiteko; hala eta guztiz ere, oraindik ere gaztelania da lan-hizkuntza nagusia, eta handia da itzulpenekiko mendekotasuna.

Liburuxka euskara plana eus 

VI. plangintzaldira (2018-2022) iritsi gara, eta plangintzaldi hau, oroz gainetik, euskararen erabilera modu eraginkorragoan bideratuko duen kudeaketa eredu berriaren plangintzaldia izango da. Euskararen kudeaketak Bilboko Udalaren kudeaketa orokorraren barruan egon behar du txertatuta: ezin daiteke geratu gure kudeaketa orokorretik kanpo. Aldi berean, Bilboko Udalaren helburu nagusiek uztartuta egon behar dute euskararen erabileraren normalizazioarekin, ondo lerrokatuta, prozesua arrakastatsua suertatuko bada.

Liburuxka euskara plana 2019
Alkatearen gutuna 2019

Itzulpen zerbitzua ematea

Itzulpen zerbitzua udal bulegoek  -sailetakoak eta udal enpresetakoak- sortzen duten dokumentazioa euskalduntzeko edo gazteleratzeko zerbitzua da, bai eta euskarazko testuen zuzenketarako ere.

Udal administrazioa gero eta elebidunagoa bada ere, unitate elebidunetako langileentzat itzulpena neurri osagarria da, eta sistematikoa beste guztientzat.

Hizkuntza aholkularitza zerbitzua ematea

Hizkuntza aholkularitza zerbitzua euskaraz lan egiten duten udaleko eta udal enpresetako langileei eskaintzen zaie euskaraz lan egin ahal izateko, kasu askotan, beharrezko hizkuntza eskakizuna egiaztatzea ez da nahikoa izaten. Eguneroko lanean ahozko erabileran edo idatzizko erabileran sortzen diren hizkuntza zalantzak argitzea beharrezkoa da lana eraginkortasunez ateratzeko.

Kexak edo iradokizunak jaso eta bideratzea.

Euskara eta Hezkuntza Sailak herritarrek jarritako kexak eta iradokizunak jaso eta bideratzen ditu. Kexa edo iradokizun horiek Udalak eskainitako zerbitzuetan herritarren hizkuntza eskubideak ez bermatzeak eragiten ditu.